Tiếp tục chuyện chuẩn châu Âu: "Giải pháp nào cho chuyện đạt chuẩn" (Nguyễn Vạn Phú)

Hôm qua tôi có viết một mẩu giới thiệu bài viết của nhà báo NVP, và có nói rằng tôi sẽ chờ đọc bài viết về giải pháp của anh. 

Và đúng là cầu được ước thấy, hôm nay mở facebook ra đã thấy đường link dẫn đến bài viết của anh NVP rồi. Bài ấy ở dưới đây, các bạn đọc và trao đổi nhé. Riêng tôi thì tôi đồng ý về đại thể với bài viết, và cũng có một vài ý muốn trao đổi lại. Nhưng để lúc nào có thời gian chút đã.
----------------------

Giải pháp nào cho chuyện đạt chuẩn?

Như tôi đã nói trong entry trước, chuẩn hóa giáo viên là bước đi đúng đắn vì không thể nào hy vọng học sinh giỏi lên theo đề án nếu giáo viên vẫn còn yếu kém. Chuyện giáo viên không nói được tiếng Anh với người nước ngoài hay thầy cô giáo phát âm sai, dạy sai là không thể chấp nhận. Chỉ có 2% đến 3% thi đạt chuẩn là chuyện lớn, có khả năng làm thất bại một đề án. Vấn đề còn lại là tiến hành việc chuẩn hóa như thế nào.

Trước tiên, cần khẳng định không hề có cái giấy nào chứng nhận người học tiếng Anh đạt các cấp độ trong chuẩn châu Âu CEFR như B1, B2, C1. Cho nên một trường đại học nào đó tổ chức thi rồi tuyên bố bao nhiêu người thi đạt chuẩn là chuyện tầm phào. Cái này đang bị lợi dụng để làm tiền mà tôi sẽ nói ở phía dưới.

Chỉ có thể công nhận đạt chuẩn B1, B2, C1… bằng cách sử dụng các hệ thống kiểm tra hiện có rồi phiên ngang xem thử đạt mức nào thì đến cấp độ nào. Ví dụ nếu dùng cách kiểm tra IELTS thông dụng thì 4.0 đến dưới 5.0 tương đương B1; 5.0 đến 6.5 tương đương B2; 7.0 đến dưới 8.0 tương đương C1; 8.0 đến 9.0 tương đương C2 (thông tin trên trang web của Cambridge English).

Vì vậy trước tiên Bộ Giáo dục & Đào tạo phải ra thông tư nói rõ có thể dùng các hệ thống kiểm tra này để công nhận đạt chuẩn. Có thể lấy các chương trình thông dụng hiện nay như IELTS, TOEFL, Cambridge Exam, thậm chí TOEIC để thi. Thông tư nói rõ với từng loại thì yêu cầu như thế nào.

Sau đó thông báo rộng rãi cho giáo viên rằng tôi cho anh chị 3 tháng hay 6 tháng ôn tập, xong rồi tự chọn một trong các hệ thống kiểm tra nói trên để thi, trong thời gian ôn tập, có thể phát phiếu học miễn phí cho giáo viên, giáo viên lấy phiếu để học ở bất kỳ trung tâm ngoại ngữ hay trường đại học nào mình chọn với điều kiện nơi này không được tổ chức thi. 

Để tránh chuyện cạnh tranh không lành mạnh, Bộ phải yêu cầu các nơi muốn dạy giáo viên để lấy phiếu (tức nhận tiền từ Bộ) phải tổ chức đấu thầu theo các tiêu chí do Bộ đề ra, nơi nào đạt mới được dạy. Còn cho phép các trường đại học và một số trung tâm soạn ra chuẩn của họ, đề thi của họ và tuyên bố thế này thế kia là đạt chuẩn là một sai lầm.

Hiện nay cả nước chỉ có khoảng 8 trường đại học được Bộ công nhận cho phép đào tạo và cấp chứng chỉ. Vì vừa được tổ chức dạy vừa tổ chức thi nên học phí rất lung tung. Ví dụ một nơi lấy 3,5 triệu/học viên, dạy trong 3 tháng, 150 giờ. Nhưng một nơi khác lại lấy đến 8,5 triệu/học viên, cũng gọi là dạy chừng ấy giờ nhưng thực chất chỉ 3 tuần học 6 tối rồi các giảng viên bay vào ôn và cho thi, hầu như ai cũng đạt! Ở miền Trung thì các trường đại học ngoại ngữ cứ soạn đề không theo chuẩn mực nào cả, lấy đề thi IELTS một chút, TOEFL một chút, First Certificate một chút rồi kiểm tra. Làm vậy là sai phương pháp rồi. 

Chuyện thi phải nghiêm túc và vì các hệ thống kiểm tra đa phần là của nước ngoài nên cứ để nước ngoài tổ chức, không để tình trạng vừa dạy vừa kiểm tra. Đã làm thì phải cương quyết, chứ cứ cho các trường đại học dạy bồi dưỡng rồi tổ chức thi và công nhận đạt chuẩn thì chẳng mấy chốc, tỷ lệ đạt chuẩn sẽ cao, mọi chuyện đâu vào đó nhưng thực chất chất lượng giáo viên không thay đổi được gì.

Ngược lại cũng đừng thần tượng hóa bất kỳ hệ thống kiểm tra nào, chẳng hạn cứ đòi Cambridge mới được. TOEIC coi bộ gần gũi với người Việt Nam hơn.

Để nước ngoài kiểm tra cũng hạn chế chuyện tiết lộ kết quả thi. Hiện nay kết quả được giữ kín nhưng ở Việt Nam cái gì cũng lộ ra. Tâm lý giáo viên bị ảnh hưởng là vì thế.

Và cuối cùng cũng phải nhấn mạnh, chuẩn này chỉ mới là kỹ năng ngôn ngữ; để làm người thầy dạy học sinh, cần phải có nhiều kỹ năng khác, nhất là kỹ năng sư phạm.

Chắc chắn không thể nào một sớm một chiều nâng số giáo viên đạt chuẩn từ 2%-3% lên 50% chứ chưa cần nói 80-90%. Vậy ai thi đạt chuẩn thì tốt rồi; ai chưa đạt cho phép học thêm một thời gian nữa để thi lại nhưng lần này chỉ cấp phiếu miễn phí 50% - 50% còn lại họ phải chịu nhưng ít nhất cũng đạt chuẩn thấp hơn một cấp. Tôi tin các thầy, cô có lòng tự trọng ắt sẽ tự mình đối chiếu năng lực với chuẩn rồi tự ôn luyện để thi cho đạt chứ không cần ai thúc đẩy. Cái họ đang cần là sự minh bạch và lộ trình kèm với cách làm rõ ràng.