Được rao bán trên Internet: Bằng cấp "giá phải chăng", được "kiểm định" cẩn thận nữa! Mại dzô, mại dzô!Tìm câu trả lời cho câu hỏi này thực ra cũng là điều tôi muốn làm, không chỉ vì nó đáp ứng yêu cầu của tờ báo và của đông đảo bạn đọc, mà còn vì nó phục vụ công việc của Trung tâm nơi tôi đang làm việc nói chung (đánh giá chất lượng đào tạo), và hơn hết, là vì nó thỏa mãn đầu óc hay thích tìm tòi đến tận cùng của tôi (trong khả năng và điều kiện cho phép, tất nhiên).
Câu trả lời cho câu hỏi trên hiện đã có lờ mờ trong đầu tôi, nhưng tôi chưa viết được. Tôi có tật viết chậm, vì mỗi câu viết ra lại trăn đi, trở lại, tìm chứng cớ, rồi lại tự phản biện, và vì thế lại xóa đi. Có lẽ nó là thói quen tôi bị 'nhiễm phải' từ thời còn học ở Úc với ông thầy hướng dẫn vô cùng khó chịu, và biến thành phương pháp làm việc của tôi rồi.
Vì vậy nên tôi mới phải viết blog, chỉ là ghi lại những suy nghĩ đang diễn ra mà chưa chốt lại thành kết luận của tôi. Giống như đang trao đổi với các đồng nghiệp và những người cùng mối quan tâm.
Và đây là câu trả lời (tạm thời) của tôi cho câu hỏi đã đặt ra trong cái tựa của entry này: Nước Mỹ là lò bằng giả quốc tế vì mấy lý do sau:
1. Bằng cấp của nền giáo dục đại học Mỹ là ước mơ của hầu hết mọi người muốn có một tấm bằng đại học/sau đại học. Cầu cao, tất sẽ thúc đẩy cung.
Để giữ được danh tiếng lừng lẫy của mình, các trường đại học hàng đầu của Mỹ rất khắt khe trong việc chọn sinh viên vào học. Vì thế, rất ít người có thể vào được các trường đại học vốn đem lại danh tiếng cho nền đại học Mỹ. Điều này có tác dụng đẩy nhu cầu đến mức cao hơn, trong khi sự đáp ứng thì hạn chế, dẫn đến tình trạng gần như khan hiếm.
Nói thêm: các trường ĐH Mỹ rất khôn ngoan khi tuyển chọn sinh viên đầu vào gắt gao. Nguyên liệu đầu vào thật chọn lọc sẽ làm cho quá trình đào tạo dễ dàng hơn rất nhiều, vì những người được chọn vào hầu như đã có sẵn tất cả các tố chất của sự thành công mà không cần nhiều đến sự tác động của nhà trường. Với những sinh viên tốt, các trường chỉ cần cung cấp điều kiện học tập thật tốt (thư viện, điều kiện giao lưu, tiếp xúc với những nhà khoa học hàng đầu vv) thì kết quả có được sẽ đương nhiên tốt.
2. Triết lý quản lý của nước Mỹ là tạo quyền tự do cho các cá nhân (tư nhân) triển khai các sáng kiến và hoạt động của mình, nhà nước không can thiệp nhiều, vì như thế sẽ làm giảm sự nhạy bén của tư nhân, cản trở sự phát triển của xã hội.
Cũng nhờ vào triết lý này mà nước Mỹ từ lâu đã là một nước chấp nhận xem giáo dục như một dịch vụ, và cũng là nơi giáo dục đại học tư nhân (phi lợi nhuận) rất thành công. Vì thế, với sự nhạy bén của tư nhân, nên khi giáo dục đại học phát triển bùng nổ trên toàn cầu thì các công ty tư nhân cung cấp dịch vụ giáo dục đại học xuyên quốc gia xuất phát từ Mỹ rất nhiều, và được khuyến khích. Chính quyền chỉ đưa ra luật lệ, quy định chung, sao cho lợi ích của các bên có liên quan được điều hòa hợp lý, và can thiệp khi có bằng chứng rõ ràng về sự vi phạm.
Sự ít can thiệp của nhà nước ở Mỹ tuy có lợi cho việc thúc đẩy các sáng kiến của doanh nghiệp tư nhân nhưng cũng tạo nên một rủi ro là người dân không được bảo vệ khỏi những kẻ lừa đảo cho đến khi bị phát hiện. Tuy nhiên, để bù lại điều này, nước Mỹ có một xã hội dân sự rất phát triển, trong đó vai trò của các hội nghề nghiệp, các tổ chức dân sự theo dạng nhóm lợi ích đặc biệt (special interest group), và các tổ chức thiện nguyện đều được phát huy rất mạnh. Ngoài ra, vốn xã hội của đất nước này rất lớn, nên người dân nói chung không chỉ được nhà nước bảo vệ mà chủ yếu là có thể tự bảo vệ chính mình. Điều này, các nước đang phát triển như Việt Nam còn rất thiếu.
3. Nạn nhân của các lò bằng giả chủ yếu là các nước đang phát triển. Các lò bằng giả ít hoạt động tại Mỹ, vì nếu có hoạt động cũng dễ dàng và thường xuyên bị phát hiện.
Một trong những lý do của việc này là do (a) sự thiếu thông tin, thiếu hiểu biết của cả xã hội về nguy cơ bị lừa; (b) hệ thống luật lệ quy định còn lỏng lẻo, vốn là hệ quả tất yếu của a; và (c) có tình trạng các nạn nhân khi bị phát hiện lại bênh vực kẻ lừa đảo và trở thành "nạn nhân tự nguyện", chưa kể những người ngay từ đầu đã hiểu rõ về việc lừa đảo và chấp nhận sử dụng dịch vụ dỏm này.
Về tình trạng "nạn nhân tự nguyện", tôi nghĩ điều này hết sức đáng quan tâm và cần phân tích thêm. Riêng tôi, tôi cũng đã có ít nhiều kinh nghiệm về việc này: khi chỉ ra một vụ lừa đảo, chính các nạn nhân của vụ lừa đảo này lại đứng ra bênh vực kẻ lừa đảo và chống lại tôi một cách ... kiên cường! Rất thú vị, và đáng quan tâm.
Viết vội mấy giòng để khỏi quên ý tưởng, rất mong các bạn trong và ngoài nước tiếp tục trao đổi để làm rõ vấn đề này nhé.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét