Tuyển sinh đại học và chất lượng giáo dục phổ thông

Một "mùa tuyển sinh" lại đang đến, với tất cả những căng thẳng, lo âu của học sinh và phụ huynh. Và sự vào cuộc của toàn xã hội: báo chí truyền thông ("ngày hội" (?) tư vấn tuyển sinh rầm rộ trên cả nước), y tế-dược phẩm (ăn uống ra sao để giữ sức khỏe, uống thuốc gì để giúp bổ não, tăng trí nhớ?), giao thông vận tải, in ấn xuất bản (tài liệu ôn tập, hướng dẫn về tuyển sinh, rồi "Những điều cần biết..."), và đặc biệt là công nghệ luyện thi (đoán đề, giải đề thi, luyện thi bảo đảm...).

Thật mệt mỏi, và quả là một sự lãng phí thời gian, công sức, và tiền bạc của toàn xã hội. Vì mặc dù thi cử cạnh tranh như thế, nhưng số thí sinh ít ỏi vượt qua được kỳ thi để vào đại học lại phải đương đầu với hàng loạt vấn đề khác, và cuối cùng vẫn có thể phải đương đầu với nạn thất nghiệp.

Rõ ràng là cần phải thay đổi cách thi cử hiện nay. Điều này công luận cũng như các trí thức trong nước đã lên tiếng nhiều lần, nhưng cho đến nay mọi việc hình như vẫn đâu lại hoàn đó, mèo lại hoàn mèo. Tại sao thế nhỉ? Phải chăng các lãnh đạo ngành giáo dục của ta tin rằng cách làm hiện nay vẫn là cách tốt nhất?

Nếu vậy, xin hãy nhìn sang một nước láng giềng có rất nhiều điểm chung với Việt Nam, xem họ đang nghĩ gì, nói gì nhé. Trích dẫn dưới đây được lấy từ trang ChinaDaily (Trung Hoa Nhật báo) ngày 9/4/2020 vừa qua, ở đây:

[...] [T]o ensure fairness in selecting the best students, university administrators are forced to rely on examinations. [...]As a result of the reliance on exams, secondary education in China is entirely focused on exam preparations.

[...] [S]ince Chinese secondary teachers focus on exam preparations, they do not have the time to encourage students to be creative, to develop their individual interests or to work on analytical skills that are not directly relevant to the exams. [...] The exam-centered nature of Chinese secondary education lets down the most elite as well as the most mediocre of Chinese students.

Để đảm bảo công bằng trong việc chọn những học sinh tốt nhất, các trường đại học buộc phải dựa vào các kỳ thi. Hậu quả của việc này là việc học ở bậc trung học chỉ chăm chăm vào việc chuẩn bị cho các kỳ thi.

Vì giáo viên trung học chỉ chú trọng việc chuẩn bị cho các kỳ thi, họ không còn thời gian để khuyến khích học sinh sáng tạo, phát triển những mối quan tâm riêng hoặc chú trọng những kỹ năng phân tích mà không có liên quan trực tiếp đến các kỳ thi. Đặc điểm này của giáo dục phổ thông của Trung Quốc đã loại bỏ không chỉ những học sinh yếu nhất mà còn loại cả những học sinh tốt nhất.

Câu hỏi đặt ra ở đây là, với một nền giáo dục phổ thông như vậy, liệu các trường đại học có được chất liệu đầu vào đủ tốt (tức các sinh viên được tuyển vào để học) để đào tạo ra thành người tài cho sự phát triển của đất nước hay không?

Lời kết luận dường như đã nằm sẵn trong tựa của bài viết vừa được trích dẫn bên trên là "True education reform still elusive", Cải cách giáo dục thực sự vẫn rất xa vời.

Quay lại Việt Nam, với một mùa thi mới, nhưng cách làm thì vẫn cũ. Chúng ta có cần suy nghĩ gì không?